Edebiyattan her zaman hayattan bir adım öndedir. İddialı bir giriş cümlesi oldu ama şöyle düşünelim, geleceği tahayyül etme hususunda yazarların mistik bir kabiliyeti olduğunu söylersek abartmış sayılmayız değil mi? Distopya romanları bu anlamda iyi birer örnek olarak karşımıza çıkıyor. Bugün “Tam da bugünün dünyasını anlatıyor” sloganıyla metaya dönüşüp esas politik gücünü yitiren 1984’te Orwell’ın kehanetlerinin bir bir karşımıza çıkması bizleri her defasında bizleri şaşırtıyor. Aslında duruma pek şaşırtmamamız gerekiyor geç kapitalizm döneminde, barbarlığın şafağında insanlığı bekleyen pek de umutlu bir gelecek yok gibi. Bu akış değişir mi bilinmez, değişmek zorunda mı, evet.
Edebiyat tarihinin belalı, huysuz, provokatör ve geleceği tahmin konusunda bir hayli maharetli yazarlardan Michel Houellebecq’ın geçtiğimiz günlerde İthaki Yayınları tarafından Ahmet Şimşek çevirisiyle yayımlanan Bir Ada İhtimali, doğrudan insanlığın özüne yönelik ürkütücü bir gelecek tahayyülü çiziyor. Serotonin romanında, Fransa’da geçtiğimiz yıllarda patlak veren Sarı Yelekliler protestolarını tahmin etmiş, endüstriyel tarım ve toprak mülkiyetine dair ilginç ön görülerde bulunmuştu. Bir Ada İhtimali’nde ise doğrudan insanın tözüne eğiliyor. Klonlama, sonsuz hayat, güzellik, tuhaf tarikatlar ve hedonist arzular romanın ana temaları.
ranshümanizm çağında, insanlığın geleceğine ve dönüşümüne dair tartışmaların hararetlendiği, diğer taraftan yapay zekanın yaygınlaşmasıyla beraber insan ilişkilerinde de yeni bir çağın başlangıcında olduğumuzu söylersek yanılmayız sanırım. Houellebecq, işte henüz 2005 yılında geleceğimiz nokta üzerine Bir Ada İhtimali’nde ön görüde bulunabilmiş. Kahramanımız Daniel, isimli bir komedyen. Ağzı bozuk, politik doğruculukla bir ilişkisi yok, ırkçılık, cinsiyetçilik ve tabu sayılabilecek her konuda şaka yapıp, hakaret edebiliyor. Şöhret ve para sahibi.
40’lı yaşların ortalarına doğru sarsıcı bir varoluşsal krize giriyor. Yaşlanmaktan, ölmekten, içine düştüğü hedonist yaşama biçiminden kopmak istemiyor. Ve karşısına klonlanma imkânı çıkıyor. Kitap boyunca Daniel’ın klonlarından, hikâyeyi takip ediyoruz. Bildiğimiz dünyanın sonun geldiği, genetiğiyle oynanmış, duygularından arınmış insanların gezindiği soluk mavi noktadayız Bir Ada İhtimali’nde. Romanın çarpıcılığı da buradan geliyor. Yakın zamanda buna benzer bir şey yaşayabilecek olmamız. Sınırlarımızı aşmaya yönelik her çaba, geç kapitalizmin acımasız gerçekliğinde varoluşumuza dair esaslı duygulardan kopmamıza neden oluyor. Bir Ada İhtimali, kapitalizmin yüzyıllar içinde hayatta kalabilmek için nasıl dönüşümlerden geçtiğini ve bizlere sunduğu sahte gerçekliği bir komedyen üzerinden anlatıyor. Marx’ın dediği gibi “Tarih her zaman kendini tekrar eder, ilkinde trajedi ikincisinde komedi olarak”
Romanın diğer aksı ise Elohimciler isimli bir tarikat. Scientology tarzı modern bir tarikat olan Elohimciler, cinsellik, arzular ve sonsuz hayat vaadinde bulunan bir tarikat yapılanmasına sahip. Duygularla değil dürtülerle hareket eden, sadece tüketmek ve sonsuza kadar var olmaya çalışanların mutlu olabileceği bir tarikat Elohimciler. Günümüz dünyasında modernliğin insanın anlam arayışının tam olarak karşılayamamasının krizinde, alternatif yollar ve yalanlar her zaman karşılık görür. Elohimciler’in sunduğu uyuşturucu etkili mutluluk servisi insanlara vaat ettiklerini sunabiliyor.
Klonlama, seks, sonsuz güzellik ve mutluluk… Soytarı bir peygamber etrafında ona sonsuz biat eden iktidarlarından, varoluşlarından kopmuş insanlar. Elohimciler’i bugünden okumaya kalktığımızda sosyal medyada gördüğümüz New Age akımının bir uzantısı olan meditasyon, anda kalma, aile dizimi gibi bilim dışı yapılanmaların toplumda nasıl kolaylıkla karşılık bulduğunu daha iyi anlayabiliyoruz. Anlam arayışımıza dair yollarda kaybolduysak, sizi başka yollara saptıracak ihtimallere gözünüz kapalı gidebiliyorsunuz. Bugün özellikle üst sınıftan, tahsilli bireylerin “Kendilerine ait bir tarikat” arayışında olmaları, yalnızlıklarına, varoluşsal krizlerine merhem aramalarının kökenlerini burada bulabiliyoruz. Houllebecq, tüm öfkeli mizantropluğuyla hiç de iyi gözükmeyen 21. Yüzyıl manzarası çiziyor.
Kolay okunabilen bir yazar değil Houllebecq. Yer yer sert bir üsluba, cinselliğe yönelik ağır ifadelere sahip. Dolayısıyla birçok okuyucu için rahatsız edici bir tarzı var. Lakin, Houellebecq, şunun çok iyi farkında bizim okurken rahatsız olduğumuz gerçeklik aslında bugünkü hayatın tam gerçeği. Sıkı edebiyat, sert gerçekliği önümüze serebilendir bence, Houellebecq tam olarak bunu yapıyor. Provoke ediyor bizleri.
Barbarlığın tam ortasında, kontrol edemediğimiz ve sürekli doyurmak durumunda kaldığımız arzularımızla, güzellik, sonsuz hayat ve mutlu olma zorunluluğumuza acınası bir insanlık halli çiziyor. Gerçekleri duymak istemeyiz, hakikati kabul etmek zordur çünkü; özgürlük ve değişim hakikatin yumruğunu yiyip yeniden kalmakla başlar. Houellebecq, elbette politik bir manifestoyla karşımıza çıkmıyor karşımıza, dönüşüm için bir reçete de sunmuyor. Manzara bu değil bize açık yüreklilikle. Birinin ahvalimize dair bir şeyler söylemesi gerekeli zaten.
İnsanlığın içinde düştüğü buhran, manasızlıkla boğuşması ve kaybolmuşluğun yarattığı krizin net bir adı var: Kapitalizm. Onun hayatta kalabilmek için her şeyi telef etmesi, sonumuzu hiç olmadığı kadar yakın kıldı. Değişim sancılı ama reçete hazır.
Edebiyat tarihinin belalı, huysuz, provokatör ve geleceği tahmin konusunda bir hayli maharetli yazarlardan Michel Houellebecq’ın geçtiğimiz günlerde İthaki Yayınları tarafından Ahmet Şimşek çevirisiyle yayımlanan Bir Ada İhtimali, doğrudan insanlığın özüne yönelik ürkütücü bir gelecek tahayyülü çiziyor. Serotonin romanında, Fransa’da geçtiğimiz yıllarda patlak veren Sarı Yelekliler protestolarını tahmin etmiş, endüstriyel tarım ve toprak mülkiyetine dair ilginç ön görülerde bulunmuştu. Bir Ada İhtimali’nde ise doğrudan insanın tözüne eğiliyor. Klonlama, sonsuz hayat, güzellik, tuhaf tarikatlar ve hedonist arzular romanın ana temaları.
ranshümanizm çağında, insanlığın geleceğine ve dönüşümüne dair tartışmaların hararetlendiği, diğer taraftan yapay zekanın yaygınlaşmasıyla beraber insan ilişkilerinde de yeni bir çağın başlangıcında olduğumuzu söylersek yanılmayız sanırım. Houellebecq, işte henüz 2005 yılında geleceğimiz nokta üzerine Bir Ada İhtimali’nde ön görüde bulunabilmiş. Kahramanımız Daniel, isimli bir komedyen. Ağzı bozuk, politik doğruculukla bir ilişkisi yok, ırkçılık, cinsiyetçilik ve tabu sayılabilecek her konuda şaka yapıp, hakaret edebiliyor. Şöhret ve para sahibi.
40’lı yaşların ortalarına doğru sarsıcı bir varoluşsal krize giriyor. Yaşlanmaktan, ölmekten, içine düştüğü hedonist yaşama biçiminden kopmak istemiyor. Ve karşısına klonlanma imkânı çıkıyor. Kitap boyunca Daniel’ın klonlarından, hikâyeyi takip ediyoruz. Bildiğimiz dünyanın sonun geldiği, genetiğiyle oynanmış, duygularından arınmış insanların gezindiği soluk mavi noktadayız Bir Ada İhtimali’nde. Romanın çarpıcılığı da buradan geliyor. Yakın zamanda buna benzer bir şey yaşayabilecek olmamız. Sınırlarımızı aşmaya yönelik her çaba, geç kapitalizmin acımasız gerçekliğinde varoluşumuza dair esaslı duygulardan kopmamıza neden oluyor. Bir Ada İhtimali, kapitalizmin yüzyıllar içinde hayatta kalabilmek için nasıl dönüşümlerden geçtiğini ve bizlere sunduğu sahte gerçekliği bir komedyen üzerinden anlatıyor. Marx’ın dediği gibi “Tarih her zaman kendini tekrar eder, ilkinde trajedi ikincisinde komedi olarak”
Romanın diğer aksı ise Elohimciler isimli bir tarikat. Scientology tarzı modern bir tarikat olan Elohimciler, cinsellik, arzular ve sonsuz hayat vaadinde bulunan bir tarikat yapılanmasına sahip. Duygularla değil dürtülerle hareket eden, sadece tüketmek ve sonsuza kadar var olmaya çalışanların mutlu olabileceği bir tarikat Elohimciler. Günümüz dünyasında modernliğin insanın anlam arayışının tam olarak karşılayamamasının krizinde, alternatif yollar ve yalanlar her zaman karşılık görür. Elohimciler’in sunduğu uyuşturucu etkili mutluluk servisi insanlara vaat ettiklerini sunabiliyor.
Klonlama, seks, sonsuz güzellik ve mutluluk… Soytarı bir peygamber etrafında ona sonsuz biat eden iktidarlarından, varoluşlarından kopmuş insanlar. Elohimciler’i bugünden okumaya kalktığımızda sosyal medyada gördüğümüz New Age akımının bir uzantısı olan meditasyon, anda kalma, aile dizimi gibi bilim dışı yapılanmaların toplumda nasıl kolaylıkla karşılık bulduğunu daha iyi anlayabiliyoruz. Anlam arayışımıza dair yollarda kaybolduysak, sizi başka yollara saptıracak ihtimallere gözünüz kapalı gidebiliyorsunuz. Bugün özellikle üst sınıftan, tahsilli bireylerin “Kendilerine ait bir tarikat” arayışında olmaları, yalnızlıklarına, varoluşsal krizlerine merhem aramalarının kökenlerini burada bulabiliyoruz. Houllebecq, tüm öfkeli mizantropluğuyla hiç de iyi gözükmeyen 21. Yüzyıl manzarası çiziyor.
Kolay okunabilen bir yazar değil Houllebecq. Yer yer sert bir üsluba, cinselliğe yönelik ağır ifadelere sahip. Dolayısıyla birçok okuyucu için rahatsız edici bir tarzı var. Lakin, Houellebecq, şunun çok iyi farkında bizim okurken rahatsız olduğumuz gerçeklik aslında bugünkü hayatın tam gerçeği. Sıkı edebiyat, sert gerçekliği önümüze serebilendir bence, Houellebecq tam olarak bunu yapıyor. Provoke ediyor bizleri.
Barbarlığın tam ortasında, kontrol edemediğimiz ve sürekli doyurmak durumunda kaldığımız arzularımızla, güzellik, sonsuz hayat ve mutlu olma zorunluluğumuza acınası bir insanlık halli çiziyor. Gerçekleri duymak istemeyiz, hakikati kabul etmek zordur çünkü; özgürlük ve değişim hakikatin yumruğunu yiyip yeniden kalmakla başlar. Houellebecq, elbette politik bir manifestoyla karşımıza çıkmıyor karşımıza, dönüşüm için bir reçete de sunmuyor. Manzara bu değil bize açık yüreklilikle. Birinin ahvalimize dair bir şeyler söylemesi gerekeli zaten.
İnsanlığın içinde düştüğü buhran, manasızlıkla boğuşması ve kaybolmuşluğun yarattığı krizin net bir adı var: Kapitalizm. Onun hayatta kalabilmek için her şeyi telef etmesi, sonumuzu hiç olmadığı kadar yakın kıldı. Değişim sancılı ama reçete hazır.
